W dniu 25 lutego 1942 roku padł rozkaz Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego, o utworzeniu 1. Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, później zwanej również Dywizją Maczka. W okresie międzywojennym Rzeczpospolita Polska nie miała jednostki pancernej z prawdziwego zdarzenia. Dopiero utworzenie 10. Brygady Kawalerii Pancernej nieco odmieniło tę sytuację, jednakże i to nie był prawdziwy oddział pancerny. Po kapitulacji Polski, już w 1940 roku we Francji powstaje 10. Brygada Kawalerii Pancernej dowodzona przez gen. Stanisława Maczka. Stoczyła ona zwycięski bój pod Montbard, jednakże przegrana przez Aliantów kampania francuska zmusiła siły polskie do odwrotu do Wielkiej Brytanii.

Niekwestionowanym bohaterem tego artykułu będzie gen. Stanisław Maczek, urodzony 31 marca 1892 roku w Szczercu, studiował filozofię na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie dał się poznać jako zagorzały patriota. Podczas I Wojny Światowej służył w armii austriackiej walcząc na froncie włoskim, skąd wrócił obsypany cesarskimi odznaczeniami. Już w 1918 roku zgłosił się do Wojska Polskiego organizowanego prężnie przez Józefa Piłsudskiego. W okresie międzywojennym walczył w starciach polsko-ukraińskich, a także w obronie Lwowa przed Robotniczo-Chłopską Armią Czerwoną. W 1923 roku awansowany do stopnia podpułkownika, objął dowództwo nad świeżo sformowaną 10. Brygadą Kawalerii już w 1938 roku, na rok przed wybuchem wojny. 19 września 1939 roku został zmuszony do zakończenia działań bojowych i odwrotu przez węgierską granicę, tamtą drogą kieruje się do Francji gdzie obejmuje dowództwo nad 10. Brygadą Kawalerii Pancernej, a następnie już w Wielkiej Brytanii, na rozkaz Naczelnego Wodza, nad 1. Dywizją Pancerną stając się jednocześnie pierwszym dowódcą jednostki pancernej w wymiarze dywizji w historii Polski.

W lipcu 1944 roku dywizja liczyła 13 tys. żołnierzy (do stanu etatowego brakowało jeszcze 3 tys.), 381 czołgów (M4 Sherman amerykańskiej produkcji i Mk VIII Cromwell produkcji brytyjskiej) oraz 4431 innych pojazdów. W tamtym czasie 1. Dywizja Pancerna podlegała pod 21. Grupę Armii marszałka polnego Bernarda Montgomery’ego. Pod koniec lipca rozpoczął się przerzut jednostki do Normandii, a jej ostatni pododdział wylądował tam 1 sierpnia, tam też została podpięta pod 2. Korpus Kanadyjski i rozpoczęła swój bój. Do walki ruszyła już 8 sierpnia, współdziałając z 1. Kanadyjską Dywizją Pancerną rozpoczęła natarcie wzdłuż Caen-Falaise w celu okrążenia sił 7. Armii Niemieckiej w ramach Operacji Totalize, niestety działania te zakończyły się ostatecznie niepowodzeniem, ale już 14 sierpnia rozpoczęła się Operacja Tractable. Miała ona doprowadzić do zamknięcia dwóch niemieckich armii w kotle w okolicach miejscowości Falaise. Generał Guy Simonds planował szybkie natarcie i zajęcie Falaise jeszcze w pierwszym dniu operacji. Nie przewidział jednak, że w tym regionie Niemcy posiadają znaczne siły i dobrze umocnioną linię obrony, ofensywa szybko ugrzęzła. Przez 4 dni obie strony zaciekle walczyły o przejście przez rzekę Dives, ostatecznie 10. Pułk Strzelców Konnych i  1. Pułk Pancerny zdobyły przeprawy i dywizja po podziale sił na dwie części przez dowódcę, przedostały się przez wyłom w linii obronnej, okrążając siły niemieckie. Kontrnatarcie obrońców, mające przerwać pierścień okrążenia rozpoczęło się w nocy z 19 na 20 sierpnia 1944 roku. Niemcy zaatakowali z trzech stron: od zachodu, od wschodu i od północy okrążając polskie siły i uderzając falami. Sytuacja stawała się dramatyczna, bo zapasy 1. Dywizji Pancernej wyczerpywały się, a uzupełnione mogły zostać tylko drogą powietrzną. Późnym popołudniem 21 sierpnia na odsiecz Polakom przybyła 4. Kanadyjska Dywizja Pancerna ostatecznie tłamsząc nadzieje Niemców na wydostanie się z okrążenia. Walki te zasłynęły pod nazwą bitwy pod Falaise.

Po tych wydarzeniach siły niemieckie zostały zmuszone do odwrotu aż na brzeg Skaldy, siły Aliantów deptały im po piętach. 29 sierpnia do pościgu za Niemcami dołączyli żołnierze gen. Maczka. Jako kolumna, cała dywizja rozpoczęła pościg, w ciągu 9 dni przebyła ok. 400 kilometrów tocząc liczne boje i wyzwalając kolejne miasta. 6 września Polacy wkroczyli do Belgii gdzie rozgromili jedną z niemieckich dywizji piechoty i zajęli miasto Ypres, pod którym w trakcie I Wojny Światowej trwały ciężkie walki z użyciem broni chemicznej. 8 września okrążono i przy wsparciu lokalnego ruchu oporu zdobyto miasto Tielt, w tym samym czasie przedłużały się boje pod Ruiselede, gdzie Niemcy stawiali zaciekły opór. W tej sytuacji gen. Maczek wysłał w tamte okolice dodatkowe siły i przy ich wsparciu zmuszono siły niemieckie do odwrotu. Niedługo potem jednostka wyruszyła z zadaniem zajęcia przeprawy na Kanale Gandawskim, niestety okazało się, że siły LXVII korpusu okazały się zbyt silne i dywizja została tam zatrzymana. 10 września dowódca Korpusu Kanadyjskiego wydał rozkaz przerwania próby forsowania kanału i skierował polski oddział do Gandawy. Południowa część miasta została już zajęta przez Brytyjczyków, ale północną wciąż zajmowali Niemcy prowadzący silny ostrzał artyleryjski miasta. Polskie siły wkroczyły do miasta witane owacyjnie przez mieszkańców i ponownie przy współpracy z lokalnym ruchem oporu rozpoczęły walki o północną część. Starcia trwały kilka dni i dopiero 17 września Niemcy zaprzestali ostrzału. W tym samym czasie na wschód od Gandawy działała 10. Brygada Kawalerii Pancernej (jedna ze składowych jednostek 1. Dywizji), opanowując kolejne miasta i biorąc do niewoli ok. 170 żołnierzy niemieckich.

Wobec silnego oporu w rejonie Kanału Gandawskiego, dowództwo 1. Armii Kanadyjskiej zmieniło swój kierunek działań, 15 września jej drugi Korpus razem z częścią sił 1. Dywizji Pancernej rozpoczął natarcie w kierunku ujścia Skaldy. Walki o port Terneuzen i miejscowość Axel rozpoczęły się 16 września i potrwały do 19 września ponownie zmuszając Niemców do odwrotu. Rozproszone polskie oddziały zostały następnie uporządkowane przez dowódcę. W końcu października 1944 roku żołnierze gen. Maczka oswobodzili jedno z najstarszych, holenderskich miast – Bredę. „Dziękujemy Wam Polacy”, te słowa, wypowiadane przez mieszkańców wyzwalanych miast, uradują serca naszych rodaków jeszcze nie raz. 3 listopada rozpoczęło się natarcie na Moerdijk, po 6 dniach wyjątkowo ciężkich walk, spowodowanych ukształtowaniem terenu, Niemcy skapitulowali. Stamtąd 1. Dywizja Pancerna przeszła do obrony nad rzeką Mozą aż do 7 kwietnia 1945 roku. 8 kwietnia z kolei ruszyła ostateczna ofensywa Aliantów, polskie siły przekroczyły niemiecką granicę pod Goch i przy wsparciu alianckich sił powietrznych i artylerii, sforsowały Kanał Nadbrzeżny. W następnych dniach Polacy oswobodzili obóz w Oberlangen, odnajdując tam kobiety służące wcześniej w Armii Krajowej. Kolejnym zadaniem żołnierzy gen. Maczka był atak na bazę morską w Wilhelmshaven. Wykonanie tego rozkazu było o tyle trudne, że natarcie trzeba było prowadzić przez liczne depresje, rzeki, zalewy i kanały Niziny Fryzyjskiej. 4 maja Polacy dotarli pod zewnętrzny pierścień umocnień szykując się do oblężenia. Na dzień przed rozpoczęciem natarcia do 1. Dywizji dotarła wiadomość o upadku Berlina. 5 maja płk Antoni Grudziński przyjął kapitulację twierdzy, bazy morskiej i stacjonujących w okolicy sił niemieckiej 21. Grupy Armii oraz floty „Ostfrisland”. 5 maja zadziwiając Niemców, polskie siły rozpoczęły okupację Wilhelmshaven wywieszając tam polskie flagi.

Przez kolejne dwa lata 1. Polska Dywizja Pancerna wspólnie z 1. Samodzielną Brygadą Spadochronową okupowała rejon Emsland w północno-zachodnich Niemczech. W drugiej połowie 1946 roku rozpoczęła się demobilizacja dywizji, a późną wiosną 1947 r. jej oddziały zostały przetransportowane do Wielkiej Brytanii, gdzie zostały stopniowo zdemobilizowane i rozwiązane. Formalnie dywizja przestała istnieć 10 czerwca 1947 r. Sam generał Maczek po wojnie dowodził pozostałymi w Wielkiej Brytanii siłami polskimi aż do ich ostatecznej demobilizacji. Osiedlił się na emigracji, w Edynburgu, pracował tam jako sprzedawca, a następnie jako barman w restauracjach hoteli prowadzonych przez polskich emigrantów. Na wniosek 40 tys. mieszkańców Bredy, zostało mu przyznane honorowe obywatelstwo holenderskie, od rządu holenderskiego miał też otrzymać wysoką emeryturę. W 1990 roku został awansowany na generała broni, w wieku 102 lat zmarł z Edynburgu. Został pochowany na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie, kończąc jednocześnie ostatni epizod z życia 1. Dywizji Pancernej.

Polski zespół War Thunder, Dział Historyczny