'M103 Old Wolf' kamuflaż wykonał STALINGRAD34RUS | Pobierz Stąd

Początków pojawienia się czołgów ciężkich w Wojskach Pancernych Stanów Zjednoczonych należy upatrywać jeszcze w czasach I wojny światowej. Wówczas współpraca brytyjskich i amerykańskich inżynierów zaowocowała projektem czołgu ciężkiego Mark VIII znanego również jako „Czołg Wolności”. W tym samym czasie inne amerykańskie zakłady pracowały nad całkiem odmiennymi projektami, czego rezultatem było powstanie prototypów, takich jak hybrydowy czołg Holta (napęd spalinowo-elektryczny) czy zaprojektowany przez Korpus Inżynieryjny Armii Stanów Zjednoczonych czołg o napędzie parowym. Jednak to Mark VIII został skierowany do masowej produkcji i przyjęty do służby przez armię USA. Jednakowoż w okresie międzywojennym, amerykański romans z czołgami ciężkimi został przerwany. Departament Wojny uznał, iż czołgi ciężkie są zbyt niepraktyczne jak na standardy nowoczesnego pola walki, i zalecono zwrot ku rozwojowi mobilnych czołgów lekkich i średnich. Plany dynamizacji badań nad czołgami ciężkimi definitywnie porzucono, czego wyrazem było pozostawienie pojazdów Mark VIII w służbie, aż do 1936 roku, kiedy to sklasyfikowano je jako przestarzałe.  

M6A1 jest pierwszym czołgiem ciężkim w drzewku Wojsk Lądowych Stanów Zjednoczonych

Wybuch II wojny światowej, na nowo rozpalił zainteresowanie tym typem broni. W związku z doniesieniami o zwycięstwach armii Niemiec w Europie, zaistniała większa niż dotychczas potrzeba posiadania pojazdów łączących możliwości wsparcia piechoty oraz walki z wrogimi pojazdami pancernymi. W maju 1940 r., Komitet Artylerii zadecydował o dążeniu do rozwoju nowego 50-tonowego czołgu. Początkowe założenia ukierunkowane były na opracowanie czołgu wielowieżowego, którego uzbrojenie składać się miało z głównego działa kal. 75 mm, posiłkowego 37 mm, działka 20 mm oraz sześciu karabinów maszynowych kal. 7,62 mm. Jednak idea czołgu wielowieżowego szybko upadła. Dopiero po naniesieniu odpowiednich poprawek do projektu, w lipcu tego samego roku, zaprezentowano drewnianą makietę czołgu ciężkiego T1. Nowy projekt posiadał jedną wieżę, mogącą obracać się w 360 stopniach, uzbrojoną w 75-milimetrowącalową armatę oraz sprzężoną z głównym działem armatkę 37 mm. Pojazd napędzany był silnikiem Wright G-200 o mocy 960 KM połączony z automatyczną skrzynią biegów typu Hydra-Matic. Jednak problemy z rozwojem tejże skrzyni odwlekały się w czasie i finalnie zadecydowano o zastąpieniu jej skrzynią z przekładnią hydrokinetyczną. Nowy czołg, oznaczony jako T1E2, został ukończony w Baldwin Locomotive Works w kwietniu 1941 roku. 8 grudnia pojazd został zaprezentowany przedstawicielom US Army. Odbiór był pozytywny i po paru modyfikacjach projektu, T1E2 został skierowany do produkcji seryjnej pod oznaczeniem M6. Prototypowy T1E3 ze spawanym kadłubem, również został zaakceptowany i zmieniono mu oficjalną nazwę na oficjalną: M6A1. Niestety testy polowe ujawniły kilka problemów związanych z nowymi konstrukcjami i w efekcie czołgi nigdy nie wyjechały na pole bitwy. Spróbowano również instalacji na czołgu nowego działa T5E1 kal. 105 mm. Po zamontowaniu nowej wieży, konstrukcję oznaczono M6A2E1. Rozwój tego pojazdu wstrzymano w sierpniu 1944 r. .

T32 należący do wagi "ciężkiej", powstał jako modyfikacja M26 pershing.

Mimo wszystko USA nie dawało za wygraną. W tym samym roku powstało kilka równoległych projektów. Pierwszym był projekt czołgu T28, który miał być pojazdem przełamania oraz szturmowym, uzbrojonym w działo T5E1 kal. 105 mm i osłonięty pancerzem o grubości 305 mm na froncie kadłuba. Później zmieniono nazwę pojazdu na T95 Gun Motor Carriage, ze względu na brak wieży w pojeździe. Po ukończeniu projektu w sierpniu 1945 r., pojazd skierowano na testy na poligonie doświadczalnym w Aberdeen. Ze względu na zakończenie wojny, programowi T28 nadano niski priorytet, by w roku 1947 definitywnie z niego zrezygnować. Kolejna partia projektów pojawiła się dopiero po przeanalizowaniu raportów dotyczących niemieckich czołgów ciężkich Tiger i Tiger II. We wrześniu 1944 roku, zostało złożone zamówienie na cztery pilotażowe czołgi ciężkie –- dwa pierwsze były uzbrojone w działo T5E1 105 mm, zamontowane na czołgach M6A2E1 i T28 –  te pojazdy oznaczono jako T29. Dwa kolejne miały być wyposażone w działo T7 kal. 155 mm i zostały oznaczone jako projekt T30. Oba pojazdy napędzane były silnikiem Ford GAC i posiadały funkcjonalny napęd krzyżowego systemu przesyłowego. T29 nawet miał być skierowany do produkcji, jednak koniec wojny całkowicie zmniejszył popyt na czołgi ciężkie. Niektóre z prototypów T29 wyposażono w działo T53 kal. 120 mm i nadano im oznaczenie T34. W tym samym czasie Izba Artylerii rozważała produkcję czołgu ciężkiego, który byłby rozwinięciem czołgu M26 Pershing (po wojnie, pojazd ten sklasyfikowano jako czołg średni). Prototyp oznaczono sygnaturą T32 i sfinalizowano go w 1946 roku. Niestety żaden z powyższych pojazdów nie wszedł do fazy produkcyjnej. Niemniej jednak, były one bazą do testowania nowinek technologicznych, które okazały się być przydatne w przyszłości.

M103 jest zwieńczeniem ery czołgów ciężkich i amerykańskiej myśli technicznej.

7 maja 1945 roku na Paradzie Zwycięstwa w Berlinie, pojawił się nowy sowiecki czołg ciężki IS-3. Naczelne Dowództwo USA zauważyło w tej konstrukcji stanowcze zagrożenie. Z tego też powodu, nowa Komisja Rewizyjna Sprzętu Wojskowego Departamentu Wojny (znana też jako Komisja Stillwella), rozpoczęła pracę nad przygotowaniem specyfikacji technicznej nowego pojazdu, będącego w stanie walczyć z IS-3. W 1948 roku rozpoczęły się prace nad nowym czołgiem ciężkim, oznaczonym jako T43. Projekt miał być wyposażony w działo kal. 120 mm podobne do tego z prototypu T34, aczkolwiek lżejsze. W ciągu dwóch lat projekt doczekał się pełnowymiarowej makiety. Wybuch wojny w Korei wymógł nacisk na konstruktorów, jednak 300 wyprodukowanych czołgów nie zdążyło wziąć udziału w wojnie zakończonej w 1953 roku. Testy prowadzone w Fort Knox ujawniły błędy w projekcie i w rezultacie pojazd został odrzucony przez armię. Jednak w 1956 roku po naniesieniu odpowiednich poprawek na projekt, czołg T43E1 został ustandaryzowany jako M103 i później część z nich wysłano do Niemiec Zachodnich.

Amerykańscy konstruktorzy dalej eksperymentowali –- dwa kadłuby M103 wyposażono w nową wieżę wahliwą, uzbrojoną w działo kal. 120 mm i system automatycznego ładowania. Te zaś oznaczono jako T57. Niestety problemy wynikające z działaniem powyższego mechanizmu nie pozwoliły T57 wyjść poza fazę projektu. Wraz z nadejściem ery czołgów podstawowych (ang. MBT –- Main Battle Tank), czołgi ciężkie stały się reliktem przeszłości. W latach 60. rozwój  czołgów ciężkich w USA definitywnie zatrzymano.

Autor: Adam “BONKERS” Lisiewicz