Sherman Firefly Ic „Trzyniec” — 1 Szwadron, 4 Pułk Pancerny „Scorpion”, 2 Brygada Pancerna, 2 Warszawska Dywizja Pancerna, Włochy, 1945 r.

Jest dostępny jako część zestawu premium „Sherman Firefly IC” dostępnym w naszym sklepie Gaijin.net

O dokonaniach polskiej 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka we Francji i w Niemczech słyszał chyba każdy Polak. O wyzwolicielach Bredy i zdobywcach Wilhelmshaven. Mniej zaś jednak wie o tym, iż w tym samym czasie amerykańskie i brytyjskie czołgi prowadzone polską ręką wyzwalały również ziemię wiele kilometrów na południe od działań 1 Dywizji. Mowa o żołnierzach 2 Brygady Pancernej, którzy wraz z 2 Korpusem Polskim wyzwalali Ankonę i Bolonię. 

26 marca 1942 roku ewakuowano Ośrodek Organizacyjny Broni Pancernej. Oddziały pancerne trafiły do obozów w miejscowościach Gedera i Beit-Jirga w Palestynie. Jeszcze w kwietniu tego samego roku zapadła decyzja o reorganizacji PSZ. W ramach 2 Korpusu Strzeleckiego powołano 2 Brygadę Czołgów, która we wrześniu została skierowana do Iraku, gdzie między innymi zabezpieczała pola naftowe przed sabotażem Kurdów. Do tego celu poza pojazdami brytyjskimi (Cruiser Mk IV, Crusader, Valentine) dysponowali także włoskimi M13.

W lipcu jednostka zmieniła nazwę na Samodzielną 2 Brygadę Pancerną, zaś bataliony czołgów przemianowano na następujące pułki:

• 4 Pułk Pancerny „Skorpion”,
• 1 Pułk Ułanów Krechowieckich,
• 6 Pułk Pancerny  „Dzieci Lwowskich.
• 21 sierpnia ponownie zostali skierowani do Palestyny.

Do końca pobytu w Afryce polscy żołnierze nie zostali skierowani do walki z państwami Osi. Te czekały na nich dopiero w Europie, do której przetransportowano ich w grudniu 1943 rok. Na przedpolach Ankony, nad rzeką Chienti, 21 czerwca 1944 roku siły 2 Korpusu Polskiego uderzyły na pozycje niemieckie. Przełamanie obrony nie powiodło się, lecz Niemcy rozpoczęli odwrót. W pościg za nimi wzdłuż drogi nr 16 udała się 2 Brygada Pancerna, z którą współdziałała 3 DSK oraz znajdująca się na lewo od Strzelców Karpackich 5 Kresowa Dywizja Piechoty. W wyniku tzw. bitwy loretańskiej Polacy opanowali wzgórza na północ od rzeki Musone, zajmując dogodne pozycje do ataku na Ankonę.

W czasie bitwy o Ankonę zadaniem 2 Samodzielnej Brygady Pancernej było przeskrzydlenie 278 Dywizji Piechoty i uniemożliwienie jej odwrotu. Uniemożliwiły to jednak warunki terenowe i kontrataki Niemców. W efekcie udało się jedynie utrudnić odwrót 278 Dywizji, której pozostał korytarz pomiędzy wybrzeżem a miastem Chiaravalle.

Po zajęciu 18 lipca Ankony 2 Brygada wraz z 3 DSK walczyła pod Scapezzano.15 sierpnia polska brygada pancerna powiększyła się o nową jednostkę. Mowa o batalionie Commando przemianowanym w listopadzie na 2 Batalion Komandosów (zmotoryzowany). Sformowanie batalionu zmotoryzowanego wynikało z pragnienia utworzenia dywizji pancernej — zgodnie z brytyjskim etatem brygada pancerna należąca do dywizji pancernej miała dysponować trzema pułkami pancernymi oraz batalionem zmotoryzowanym. Na początku 1945 roku jednostka polskich komandosów liczyła 865 żołnierzy (w tym 34 oficerów) podzielonych na 5 kompanii. Wcześniejsze ich dzieje były zróżnicowane. Jedni wcześniej służyli w 1 Samodzielnej Kompanii Commando lub byli cichociemnymi, których nie przerzucono do Polski. Byli też i tacy, którzy wcześniej walczyli w szeregach Wehrmachtu a nawet pośród greckich i francuskich partyzantów. Niektórzy spośród nich (85) nie byli Polakami, lecz Litwinami będącymi żołnierzami kontraktowymi. Etat batalionu zatwierdzono 27 stycznia 1945 roku, lecz nie uznano go za oddział Commando. Nie przejmując się tym, polscy „komandosi” nosili zarezerwowane dla nich zielone berety i opaski z białym napisem „Commando”.

Położona w północnych Włoszech pomiędzy Padem a Apeninami Bolonia w kwietniu 1945 roku stała się areną jednej z ostatnich bitew frontu włoskiego. O godzinie 19:30 9 kwietnia 1945 roku, po trzymiesięcznych walkach nad rzeką Sienio, 2 Korpus rozpoczął natarcie na miasto. 2 Brygada Pancerna należąca do zgrupowania „Rak” w dniach 13-20 kwietnia po raz drugi miała nacierać samodzielnie. Czekało ją forsowanie rzek i uderzenie czołowe. W czasie forsowania Sienio i natarcia nie zamierzano trwonić czasu na umacnianie się na zajmowanych pozycjach.

13 kwietnia zgrupowaniu „Rak” powierzono zadanie wysunięcia się przed oddziały 3 Dywizji oraz ściągnięcie nieprzyjaciela w stronę Bubano, SassoMorelli, CasolaCanina. Po osiągnięciu rzeki Idice 2 Brygada Pancerna miała przejść do odwodu, by ponownie wejść do walki pod Granarolo. 14 kwietnia, żołnierze napotkali na silny opór nieprzyjaciela, lecz przebili się i 16 kwietnia pokonali Niemców po swojej stronie rzeki Sillaro. Dwa dni później rozpoczęły się walki nad rzeką Gaianą i Idice z 1 i 4 Dywizją Spadochronową, które osłaniały odwrót. Warto wspomnieć, że to właśnie nad Gaianą z 1 Dywizją Spadochronową walczyli nasi „komandosi” z 2 Batalionu. Nocą 21 kwietnia grupa „Rak” i brygada nowozelandzka przeszły do odwodu. Ich miejsce zajęła rano 3 Dywizja Strzelców Karpackich, która przy słabym oporze Niemców do popołudnia zdobyła Granarolo.

7 czerwca w wyniku połączenia 2 Brygady Pancernej, 7 Pułku Artylerii Konnej i Pułku Ułanów Karpackich powstała 2 Warszawska Dywizja Pancerna. W pełnym składzie wystąpiła tylko raz — podczas defilady w Loreto, żegnając marszałka Harolda Alexandra. Prawdopodobnie wtedy również jednostka otrzymała sw

ój sztandar. Został on ufundowany w 1942 roku przez Związek Byłych Wojskowych i Obrońców w Argentynie w 1942 roku i miał zostać podarowany jednemu z oddziałów PSZ na Zachodzie. Przysłano go 1944 roku z myślą o 2 Brygadzie Pancernej. Jednak nie dotarł on do niej, dostała go dopiero 2 Warszawska Dywizja Pancerna. Jego poczet wystawiał 4 Pułk Pancerny „Skorpion”.

Straty 2 Samodzielnej Brygady Pancernej we Włoszech wyniosły 120 poległych i 631 rannych, zaginęło zaś 7 żołnierzy. Brygada nacierała samodzielnie tylko dwa razy: pod Ankoną i Bolonią. Miała głównie charakter jednostki bezpośredniego wsparcia piechoty. Po wojnie 2 Warszawska Dywizja Pancerna stacjonowała w okolicach Yorku. Została w większości rozwiązana w 1947 roku. 2 Szwadron Żandarmerii jako ostatni rozwiązano w 1948 roku.

Autor: Damian Piątkowski