Il-16 typ 10 "Super-MOSKA" kamuflaż Republikańskich Sił Powietrznych, Hiszpania, Liria, kwiecień 1938 | Malowanie jest dostępne w grze

Hiszpańska Wojna Domowa określana jest jako konflikt ideologiczny, wywołany niekorzystnymi decyzjami rządowymi. Wielki Kryzys z roku 1933 osłabił gospodarkę, zaś konflikty pomiędzy frakcjami lewicowych Republikanów i prawicowych Nacjonalistów przerodziły się w otwarty konflikt w lipcu 1936 roku. Możliwość przetestowania nowego sprzętu i taktyk okazała się kusząca dla ZSRR, Niemiec i Włoch – Hiszpańska Wojna Domowa stała się poligonem dla państw mających wkrótce wziąć udział w II Wojnie Światowej.

Na przedpolach Trijueque, nacjonalistyczne wojska przygotowują się do ataku na bolszewickie pozycje.

Siłami powietrznymi Republikanów dowodził Manuel Azaña – otrzymały one wsparcie z ZSRR. Oprócz Hiszpanów w jednostkach republikańskich służyli również piloci-ochotnicy z ZSRR, Meksyku, Francji i USA. Początkowo siły te wyposażone były w przestarzałe myśliwce pamiętające jeszcze czasy I Wojny Światowej, skutkiem czego to nacjonaliści uzyskali panowanie w powietrzu. Przez pierwsze pół roku najnowocześniejszymi samolotami Republikanów były maszyny transportowe Douglas DC-1 i DC-2, jedynie trochę szybsze od myśliwców HE-51 Franco. W październiku 1936 do Hiszpanii dotarły bombowce Tupolew SB-2, przezwane „Katiuszka” – do czasu wprowadzenia nowocześniejszych samolotów były praktycznie nieuchwytne dla dwupłatowców He-51 i Fiat CR.32. Wkrótce jednak Republikanie zaczęli używać myśliwców Polikarpow I-15. Pojawienie się tych maszyn pomogło republikanom odzyskać chociaż część inicjatywy w powietrzu. Pojawienie się jeszcze nowocześniejszych maszyn I-16 zmieniło oblicze wojny – jednak nie na tyle, aby w pełni odzyskać panowanie w powietrzu.

W początkach roku 1937 siły nacjonalistów otrzymały dostawy myśliwców He 112 i Bf 109 – okazały się one być równie dobre, co I-16. Republikanie używali również innych maszyn, takich jak Nieuport-Delage NiD 52, Dewoitine D.500/510 i D.371, Potez 54/540 i 25, Loire 46, Bloch 210, Breguet XIX, i Amiot 143. Dodatkowo w wielu wypadkach używali także samolotów pasażerskich w roli bombowców.

Savoia Marchetti SM.81 z 16-G-21, jednej z grup służących w Aviacion Nacional, która latała na samolotach SM.81

Aviación Nacional (Narodowe Siły Powietrzne) dowodzone były przez generała Francisco Franco i otrzymywały pomoc materiałową z Niemiec i Włoch. Samoloty tych jednostek malowane były w hiszpańskie barwy pomimo faktu, że za ich sterami często zasiadali niemieccy piloci Legionu Kondor czy włoskiego Legionu Ochotniczego. Większość z maszyn nacjonalistów stanowiły nowoczesne włoskie i niemieckie samoloty, co pozwoliło siłom Franco osiągnąć przewagę w powietrzu. Samoloty transportowe Junkers Ju 52 użyte zostały do przerzutu wojsk nacjonalistów z Maroka do Hiszpanii – była to pierwsza tego typu operacja w historii.

Później samolotów tych używano w roli bombowców, aż do pojawienia się w powietrzu myśliwców I-15. Wkrótce po Junkersach na front trafiły myśliwce Heinkel He 51, które przewyższały osiągami wszelkie używane w tym czasie samoloty Republikanów (aż do pojawienia się myśliwców I-15). Chcąc zdobyć klientów, firma Heinkel wysłała do Hiszpanii prototypy i modele B myśliwców He 112, ale nie pomogło jej to w zdobyciu zainteresowania. Bombowce Heinkel He 111 w wersjach B i E okazały się na tyle skuteczne, iż Hiszpanie zakupili później licencję na ich produkcję – hiszpańskie samoloty znane były pod nazwą CASA 2.111.

Podobne mieszane rezultaty odnotowała firma Junkers – o ile bombowiec Ju 86 nie osiągnął zbyt dużych sukcesów, o tyle maszyny Ju 87A okazały się nadzwyczaj skuteczne. Konflikt ten okazał się być chrztem bojowym dla myśliwca Messerschmitt Bf 109, za którego sterami latali utalentowani piloci tacy jak Adolf Galland czy Werner Mölders. Wśród samolotów dostarczonych przez Włochów znalazły się myśliwce Fiat G.50 i bombowce Savoia-Marchetti S.79.

Na froncie używano również samolotów Dornier Do 17 w wersjach E, F i P. Znane również jako „Pedro”, samoloty te sprawdziły się w boju, zaś niemieckie załogi zdobyły wiele doświadczeń w zakresie zwiadu lotniczego podczas lotów wersjami F i P. Wspomniany wcześniej bombowiec Ju 86 nie odniósł sukcesów – z drugiej strony dwupłatowy samolot szturmowy Henschel Hs 123 okazał się być bardzo użyteczny. Heinkel wysłał na front również bombowiec He 70 „Blitz”, ale zawiódł on oczekiwania wielu oficerów. Włoski Legion Ochotniczy miał w ten konflikt taki sam wkład co jego niemiecki odpowiednik. Wśród dostarczonych samolotów należy wymienić 377 myśliwców Fiat CR.32, 13 bombowców Fiat BR.20, 64 bombowce Savoia-Marchetti SM.81, 12 samolotów szturmowych Breda Ba.65 i inne maszyny, takie jak hydroplany CANT Z.

Wśród pilotów sił Nacjonalistów znalazło się wielu weteranów – wśród nich Joaquín García Morato, weteran Wojny Rifijskiej. Pierwsze zwycięstwo w nowym konflikcie zaliczył na starym myśliwcu Nieuport-Delage NiD 52, zaś kilka kolejnych przypadło mu za sterami myśliwca He 51. Większość zestrzeleń zdobył jednak za sterami Fiata CR.32 – było to 36 z ogółu 40 zestrzeleń. Jednak, tak jak Clavero, Morato zginął w wypadku niedługo po zakończeniu wojny.

Po kapitulacji Republikanów 1 kwietnia 1939, jedynymi zwycięzcami tego krwawego konfliktu miały okazać się Niemcy i Włochy. Hiszpańska Wojna Domowa miała okazać się jedynie preludium do znacznie większego konfliktu – II Wojny Światowej.

Autor: Joe “Pony51” Kudrna

W jednej z nadchodzących aktualizacji wprowadzimy poniższe oznaczenia:

Oznaczenie zostało przygotowane przez Jej 'CharlieFoxtrot' Ortiz i  Colin 'Fenris' Muir

Do zobaczenia w przestworzach!