Royal Navy Fairey Swordfish LS 326 w malowaniu Spogooter | do pobrania tutaj

Relatywny spokój u wybrzeży Arktyki został zakłócony 30 lipca 1941 roku, gdy brytyjskie Lotnictwo Marynarki Wojennej (Fleet Air Arm)zaplanowało dwa uderzenia na niemieckie statki cumujące w portach znajdujących się w północnej Norwegii i Finlandii. Nalot na Kirkenes i Petsamo stanie się czarnym dniem dla FAA.

Fairey Fulmar był dwumiejscowym myśliwcem pokładowym, który był zbyt wolny i ciężki żeby podjąć walkę z nowoczesnymi, myśliwcami w 1941 roku

Po rozpoczęciu Operacji Barbarossa w czerwcu 1941, powstał sojusz pomiędzy Wielką Brytanią a ZSRR. By umocnić anglo-sowieckie porozumienie, brytyjscy dowódcy zaczęli szukać sposobów aby wesprzeć nowego sojusznika. Zadecydowali więc, by zaatakować niemieckie statki zaopatrzeniowe, które starały się dotrzeć do arktycznego portu w Murmańsku.

Siła uderzeniowa Operacji EF wyruszyła 23 lipca 1941 roku. Natarciu miały przewodzić dwa lotniskowce, HMS Furious i HMS Victorious osłaniane przez dwa krążowniki oraz sześć niszczycieli. Atak miał być zaskoczeniem dla przeciwnika, lecz było to życzenie niemożliwe do spełnienia wewnątrz koła podbiegunowego w lipcu. Słońce, które podczas arktycznego lata nie zachodziło przez 24 godziny, uniemożliwiało dyskretne podpłynięcie w okolice portów. Chwilę przed rozpoczęciem ataku, jednostki zostały odkryte przez niemiecką łódź latającą Do-18, a element zaskoczenia utracony.

Fairey Albacore bombowiec torpedowy startujący z pokładu HMS Victorius Łącznie 21 tych maszyn wzięło udział w rajdzie na Kirkenes, z czego 19 zostało straconych lub uszkodzonych

Atak na Petsamo prowadzony był przez HMS Furious z którego pokładu wystartowało 9 samolotów Swordfish, 9 bombowców Albacore oraz 6 myśliwców Fairey Fulmar uzbrojonych w bomby. Bardziej zaawansowane Sea Hurricane’y zostały przydzielone do osłaniania floty i nie brały udziału w ataku. Gdy siły uderzeniowe dotarły do fińskiego portu, okazało się iż jest on praktycznie pusty. Cumowały w nim tylko dwa małe statki handlowe, a jeden z nich, z ładunkiem rumu został posłany na dno przez bombowce. Brytyjczycy przed powrotem na lotniskowce, Postanowili zniszczyć przystań, zbiorniki z olejem, stanowiska ogniowe i budynki w dokach.

Początkowo, niemieckie baterie przeciwlotnicze wzięły swoje Ju.87 za atakujących, jednak gdy Brytyjczycy rozpoczęli zrzucać bomby i torpedy, powietrze nad portem szybko wypełniło się dymem i rozbryzgami, od tym razem nieomylnych załóg FlaKów. Stracono dwa Fulmary z załogami oraz jednego Albacore’a, którego trzyosobową załogę uratowały stacjonujące niedaleko granicy radzieckie wojska.

Kiedy Albacore'y i Fulmary atakujące Kirkenes dotarły do celu, Bf110 z 1. Zerstörerstaffel były już w powietrzu gotowe by je przechwycić

W tym samy czasie, Victorious rozpoczął uderzenie na Kirkenes w północnej Norwegii. Siły składające się z 21 Albacorów i 12 Fulmarów zdołały zatopić frachtowiec o wyporności 2000 ton oraz uszkodzić kolejny. Jednakże Luftwaffe spodziewało się tego ataku i w porę poderwało do obrony swoje Bf.110 oraz Bf.109.

Przestarzałe Fulmary nie miały szans z Bf.109-T2 oraz niszczycielskimi Bf.110 z Jagdgeschwader 77. Nie zdołały obronić Albacorów z których 11 zostało strąconych, a kolejne 8 uszkodzonych. Dodatkowo stracono dwa Fulmary. W ataku na Kirkenes alianci stracili 13 ludzi, a kolejnych 25 trafiło do niewoli. Brytyjczykom natomiast udało się strącić 4 niemieckie samoloty, w tym przynajmniej jednego Bf.110 zestrzelonego przez Fulmara oraz Ju.87 zniszczonego przez Albacore’a. Prawdopodobnie udało się strącić także 2 Bf.109.

Anglicy ponieśli ciężkie straty, a sam atak nie przyniósł zamierzonych celów. Katastrofa w Kirkenes zmusiła Marynarkę Wielkiej Brytanii do ponownego rozważenia zasadności kolejnych ataków na niemieckie porty umiejscowione na północy. Pomimo tego, że celem brytyjskich ataków w Petsamo były niemieckie zapasy, formalnie zaatakowano bez wypowiadania wojny terytorium Finlandii. Oficjalne wypowiedzenie wojny Finom nastąpiło w grudniu 1941 roku, ale atak na Petsamo pozostał jednym epizodem Brytyjsko-Fińskiego konfliktu.

Juho “Rautaa” Maijala