Bf 109G-6, SNP (Slovak Ulusal Ayaklanması); Seri: W. Nr. 161725; Tri Duby hava üssü, Eylül 1944
Kamuflajı yapan -313- Paegas | Buradan İndirin

Slovak Ulusal Ayaklanmasının kökleri (Slovenské národní povstání, SNP) 1943 yılına kadar uzanır. Bu tarihte Slovakya, Slovak Devleti (Slovenský štát) - politik ve askeri açıdan Nazi rejimine bağlı bir faşist uydu devlet formundaydı. Slovak askerleri ve havacıları Doğu Cephesinde savaşlarda aktif olarak görev yaptılar, ancak Kursk ve Stalingrad gibi önemli savaşlarda alınan yenilgiler Slovak - Alman ittifakını derinden sarstı. Durum Alman tarafı için daha da kötüleşmeye başlayınca Slovak askerler arasındaki rahatsızlık daha da arttı ve Slovak ordu subayları arasında muhalif gruplar oluşmaya başladı. 1943 yılında bu gruplar, sürgündkei Çek hükümetinin lideri olan Edvard Beneš ile iletişime geçtiler, Edvard Beneš, Slovakya'yı Mihver ekseninden çıkaracak ve Kızıl Ordu'nun Doğu Avrupa'yı özgürleştirmesine yardımcı olacak, bunun dışında Slovakya'nın Müttefiklere yakın bir ülke olmasını savaş sonrası tekrar birleşik bir Çekoslovakya'nın kurulmasını sağlayacak muhtemel bir Slovak ayaklanması için hazırlıklar yapmaya başladı. 

Slovak Bf 109 G2 R6

Ayaklanma için hazırlıklar Mart 1944 tarihinde Yarbay Jan Golián komutasında başladı. Silahlar ve cephaneler Doğu ve Orta Slovakya'da çeşitli bölgelerde depolandı, buralarda partizan hareketi daha güçlüydü. Plan yalnızca Slovakya'yı ele geçirmek ve özgürleştirmek değil, aynı zamanda Doğu Slovak sınırında ki Karpatlar'da bulunan dağ geçitlerini de elde tutmaktı - bu sayede Kızıl Ordu'nun Slovakya üzerinden Almanların cephelerinin arka taraflarına saldırması sağlanacaktı ve bu Slovakya'yı uzun ve yıkıcı bir savaştan koruyacaktı. Bu görev, Albay Viliam Talsky'nin önderliğinde, Doğu Slovak Ordusunun iki tümeni tarafından yapılacaktı. Golián'ın tahminine göre Slovak subayların sadece %20 kadarı hala hükumete bağlıydı, bu yüzden ayaklanmayı başlatacağı sırasında ciddi bir direnişle karşılaşmayı beklemiyordu.

Ancak bölgede güçlenen Partizan hareketleri Slovak hükümetini uyandırdı ve hala hükumete bağlı güvenlik güçleri ayaklanmayı bastırmayı başaramadı. 27 Ağustos 1944 tarihinde Martin'de 30 Alman askeri partizanlar tarafından öldürülünce Slovak başkenti Bratislava'da bulunan Alman heyeti, ülkenin stabil hale getirilmesi için Almanya'nın askeri olarak olaya müdahale etmesini istedi.  Waffen SS'in elit birlikleri de dahil olmak üzere 40 000'e yakın sayıda Slman askeri 29 Ağustos 1944 tarihinde ülkeye girdi. Golián Alman ordusunun müdahalesini beklemiyordu ve 29 Ağustos saat 20:00'da bütün birimlere ayaklanmaya başlamalarını bildiren kodlanmış bir mesaj gönderdi. Bir sonraki gün isyancı güçler Banská Bystrica şehrini ana harekat merkezleri olarak ele geçirdiler. 47 000'den fazla asi asker orta Slovakya'da mevkilenmişti (bu sayı daha sonra 60 000'e çıkacaktı), ayrıca LT-38, LT-35 ve LT-40 hafif tankları, bazı Alman topları ve tankları dahil olmak üzere bir grup zırhlı araca sahiptiler. Golián kuvvetlerinin Almanlara 2 hafta kadar dayabileceğini tahmin ediyordu.

Slovakya Ordusuna ait LT. vz. 38 (Pzkpfw 38(t))

Ancak kaderin kötü bir oyunu olduve Albay Talsky ayaklanma başladığında Doğu Slovakya ordusunu mobilize edip Karpatlardaki geçitleri tutmak yerine, Sovyet Mareşal Konev ile durumu istişare etmek için Polonya'ya uçtu. İki tümeni lidersiz kalmıştı ve kaos içindeydi, her ikisi de ilerleyen Alman güçlerine direniş gösteremeden silahlarını bıraktı. İsyancılar en iyi silahlanmış birliklerini ve kaybetmişti ve dağ geçitlerini Almanlar ele geçirmişti. Ayrıca, tüm Slovak Hava Kuvvetleri birimklei ülkeye terk etti ve geride çok az (40'tan az) kullanılabilir uçak bırakarak Sovyet topraklarına kaçtı. Bu birimler "Karışık Filo" (“Kombinovaná letka”) olarak organize edildi, ancak yalnızca dört tanesi modern Bf 109 avcılarıydı (iki Bf 109 G-6 ve iki daha eski Bf 109 E-4), kalanlar ise tarihi geçmiş uçaklardı (Avia B.534 tayyareleri) yada savaşa uygun olmayan eğitim ve keşif uçaklarıydı.

10 Eylül itibariyle İsyancılar doğu ve orta Slovakya'da iki hava alanı; Tri Duby ve Zolná dahil olmak üzere büyük bölgeleri ele geçirdiler. Özellikle Tri Duby hava alanı stratejik öneme sahipti, bu hava alanının pistleri sayesinde Sovyetler'in mühimmat ve diğer malzemeleri taşıyan uçaklarının gelmesi sağlandı. Başta durum kritikti ancak 15 - 17 Eylül tarihleri arasında, 1. Çekoslovak Bağımsızlık Hava Taburu Lavochkin La-5FN avcıları ile donatılıp Zolná'ya iniş yaptığında değişti. Diğer bir Çekoslovak ünitesi 2. Çekoslovak Paraşüt birliği de 25 Eylül tarihinde ulaştılar ve bu iki Çekoslovak birimi isyancılarla birlikte çalışmaya başladı. Böylece isyancı güçlerin tamamı Slovakya'da ki 1. Çekoslovak Ordusu olarak isimlendirildi ve organize edildi.

Slovak ordusu uçaksavar araçlarını taşıyan İsyancı konvoyu

Ancak Kızıl Ordu, gerekli zamanda isyancılara yeterli destek sağlayamıyordu ve 10 Eylül tarihinde Dukla Geçidinde yapılan Sovyet yarma harekatı (Doğu Slovak Ordusu tarafından ele geçirilmesi ve tutulması planlanan geçitlerden biri) başarısız oldu, cephe kilitlendi ve büyük kayıplar verildi. Slovakya'da savaşan Komünist partizanlar, asi güçler için havadan bırakılan yardım malzemeleri ve mühimmatları sık sık ele geçirdiler ve isyancı güçler bir süre sonra malzeme sıkıntısı çekmeye başladılar. Bu partizanlar ayrıca 1. Çekoslovak Ordusundan bağımsız olarak savaşıyordu ve bu bütün koordinasyonu engelliyordu. Kısa süre sonra diplomatik kaos, sürgündeki Çek hükümeti, Sovyet yanlısı partizanlar ve çeşitli Slovak gruplarının isyanın yönetimi konusunda birbirine girmesiyle sonuçlandı. Koordinasyonun tekrar sağlanması sırasında daha sonra General Rudolf Viest tarafından desteklenen Golián'ın istekleri de sonuçsuz kaldı. Bu sırada Almanlar, 17 ekim tarihinde Macaristan'dan ilerleyen 35 000'den fazla askerle büyük bir taarruz başlatılar. Aynı anda Stalin de birliklerine Slovakya yerine Macaristan, Avusturya ve Polonya'ya odaklanmaları emrini verdi ve ayaklanmayı yalnız başına bıraktı.

Ekim ayı sonunda Alman birlikleri orta Slovakya'nın büyük bir kısmını ele gçeirdi. 27 Ekim 1944 tarihinde, düşmesinden hemen önce Banská Bystrica'da bulunan asi harekat merkezi taşındı ve isyancı güçler dağlara çekildi. Golián ve Viest kaçmak zorunda kaldı, her ikisi de Kasım sonunda ele geçirildi ve idam edildi. Ayaklanmaya misilleme olarak Alman özel Einsatzgruppen birlikleri köylerin dümdüz edilmesi ve sivillerin katledilmesini de içeren bir terör harekatına girişti. İsyancı güçlerin kalıntıları gerilla savaşına devam etti - ayaklanma bastırılmıştı, ancak bu güçler fazla sayıda Alman birliğini bölgeye kilitlemeyi ve başka yere gönderilmelerini önlemeyi başardı. Slovakya daha sonra 1945 baharında Kızıl Ordu tarafından özgürleştirildi, Bratislava ise 4 Nisan 1945 tarihinde ele geçirildi.

Yazar: Jan “RayPall” Kozák

Gelecek güncellemelerin birinde oyuna Slovak İsyancı Hava Gücü İşaretini
 ve Slovak Zırhlı Birliklerinin amblemini ekleyeceğiz: