Z kobietami formującymi coraz większą część grających w War Thunder, dzisiejszy artykuł skupi się na roli, jaką odegrały na wojnie kobiety. W dzisiejszych czasach, kobiety służą w wielu gałęziach różnych sił zbrojnych na świecie. Jednakże, nawet nie tak całkiem dawno, odmawiano im takich samych przywilejów czy praw, jakie posiadali mężczyźni, ograniczając formacje, do jakich mogły wstąpić.
 

Dwie członkinie ATS z reflektorem

Podczas, gdy najsłynniejszymi kobietami na wojnie były żołnierki służące w Armii Czerwonej, celem tego artykułu jest skupienie się na mniej znanych dokonaniach kobiet na froncie zachodnim. Jako, iż nawet wtedy temat ten jest ogromny, zawęzimy nasze studium jedynie do kobiet związanych z awiacją.

Podczas Pierwszej Wojny Światowej w trzech gałęziach Brytyjskich Sił Zbrojnych służyło do 100 tysięcy kobiet, ale zaraz po zakończeniu konfliktu wszelkie jednostki złożone z kobiet zostały natychmiastowo rozwiązane. Gdy w latach 30. XX wieku kolejna wojna nadciągała wielkimi krokami, niektóre wysoko postawione w hierarchii społecznej kobiety zaczęły nalegać na ponowne sformowanie tego typu jednostek. Dzięki ich staraniom we wrześniu 1938 roku powstała Pomocnicza Służba Terytorialna (Auxiliary Territorial Service). Była to po prostu kobieca gałąź Armii Terytorialnej; w kwietniu 1939 roku powstała Żeńska Służba Marynarki Wojennej (Women's Royal Naval Service), po której w końcu sformowano również Żeńską Służbę Pomocniczą Sił Powietrznych (Women's Auxiliary Air Force). Terminy ‘Wrenka’ i ‘Waafka’, wywodzące się ze skrótowych nazw tych formacji wciąż pozostają w użyciu w siłach Royal Navy i RAF pomimo faktu, iż kobiety nie są już segregowane w innych formacjach.
 

Dwie kobiety w Liverpool montują części do działka przeciwlotniczego podczas Drugiej Wojny Światowej

Pomimo faktu, iż wszystko szło w dobrym kierunku, sytuacja była daleka od ideału. Kobiety nie były w stanie awansować na pełne stopnie oficerskie; oficerki posiadały zwierzchnictwo jedynie nad innymi umundurowanymi kobietami i nie posiadały władzy królewskiej jak ich męscy odpowiednicy.Tak samo, żeńscy podoficerowie nie posiadali takich samych stopni jak mężczyźni i nie mogli im rozkazywać. W kwietniu 1941 roku nieco się to zmieniło, dzięki rozpoznaniu roli kobiet, ale żeńskim oficerom wciąż nie było wolno salutować. Nie rozwiązano również kwestii żołdu; średnio kobiety otrzymywały 2/3 żołdu, jaki otrzymywali mężczyźni na tym samym stanowisku.

W sferze lotnictwa, jedną z najważniejszych ról wypełnianych przez Pomocniczą Służbę Terytorialną było obsługiwanie stanowisk przeciwlotniczych. Początkowo kobiety obsługiwały jedynie reflektory, ale później rozszerzono to również do obsługi dział przeciwlotniczych. Podczas, gdy prawo zabraniało kobietom obsługi broni, istnieje wiele dowodów na to, iż gdy zaczęły spadać bomby, wiele kobiet służących w PST czy ŻSMW strzelało do przeciwnika w gniewie.
 

Członkinie Kanadyjskich Sił Pomocniczych Kobiet w sierpniu 1942

W ŻSMW, ‘Wrenki’ początkowo służyły w Dywizjonach Morskich jako panie do pakowania spadochronów bądź ładowania akumulatorów w samolotach. Role te jednak zaczęły zmieniać się, zaś w roku 1944 kobiety mogły już służyć w dowolnej niewyspecjalizowanej gałęzi serwisowej Fleet Air Arm. Te kobiety, które szkolono w serwisowaniu urządzeń komunikacyjnych robiły to na ziemi, jak i w powietrzu - to właśnie niektóre "Wrenki" stały się pierwszymi pilotkami wojskowymi w Wielkiej Brytanii. W strukturze RAF, "Waafki" zatrudniano na 75 stanowiskach - wśród nich były stacje meteorologiczne, stacje radarowe, serwisowanie maszyn czy mapowanie ruchów samolotów na mapie w dowództwie sektora. Trzy członkinie ŻSPSP otrzymały Krzyż Jerzego (George's Cross); w czasie służby zginęło 100 "Wrenek" oraz prawie 700 kobiet służących w Pomocniczej Służbie Terytorialnej.

Istniała jednak jedna pozawojskowa organizacja pozwalająca kobietom na służbę w jej szeregach i chwalona w mediach - Pomocnicza Służba Transportu Powietrznego (Air Transport Auxiliary). Zarówno męscy jak i żeńscy piloci tej organizacji dostarczali samoloty z fabryk do eskadr, przelatywali nimi z lotniska na lotnisko czy też odbywali kursy uszkodzonymi maszynami z lotnisk do stacji napraw. Kobiety stanowiły jedynie 10% pilotów PSTP, ale ich rola była i tak niezwykle ważna. W roku 1943 organizacja płaciła równie pensje zarówno kobietom, jak i mężczyzną. Podczas wojny w wyniku wypadków zginęło 15 kobiet należących do PSTP, wśród nich Amy Johnson - przedwojenna pionierka awiacji. W organizacji tej służyły również trzy Polki - kpt. Anna Leska, kpt. Stefania Wojtulanis i por. Jadwiga Piłsudska, córka marszałka Józefa Piłsudskiego.

W innych nacjach Wspólnoty Narodów również powołano podobne formacje; rząd Kanady sformował Kanadyjski Żeński Korpus Armijny (Canadian Women’s Army Corps), Żeńską Kanadyjską Służbę Marynarki Wojennej(Women’s Royal Canadian Naval Service) Oraz Kanadyjską Żeńską Służbę Pomocniczą Sił Powietrznych (Canadian WAAF). Również w Australii sformowano Australijską Żeńską Służbę Armijną (Australian Women’s Army Service)wraz z podobnymi formacjami w Siłach Powietrznych i Marynarce Wojennej. Nowa Zelandia i Związek Południowej Afryki również sformowały własne kobiece jednostki po rozpoczęciu wojny, z Indiami i Birmą formującymi żeńskie korpusy w 1942 roku.
 

AWAS z bronią "Owena". Członkinie są szkolone w obsłudze pistoletu "Owena" w Belmont, Queensland

W Stanach Zjednoczonych proces ten postępował wolniej. Ustawa proponująca zatrudnianie kobiet w wojsku w rolach pomocniczych została ostro skrytykowana przez część Kongresu, przechodząc jedynie z przewagą 11 głosów. Żeński Armijny Korpus Pomocniczy (Women’s Army Auxiliary Corps - WAAC) został w końcu utworzony w maju 1942 roku. Wymagania pozwalające na dołączenie do tej formacji były bardzo wysokie - w początkowych miesiącach 90% składu Korpusu stanowiły absolwentki collegów. Do kwietnia 1945 roku formacja ta liczyła 100 tysięcy członkiń. Kobiety dołączały również do służby pomocniczej US Navy, Straży Przybrzeżnej czy Korpusu Piechoty Morskiej. Żeńska Służba Pilotów Sił Powietrznych (Women’s Airforce Service Pilots - WASP) była organizacją zrzeszająca 1000 pilotek dostarczających samoloty do jednostek bojowych. Przeleciały łącznie prawie miliard kilometrów, tracąc 38 osób w wypadkach. Podobnie jak w wypadku brytyjskiego PSTP, piloci ŻSPSP miały za zadanie umieć pilotować każdy samolot dostępny w danych siłach powietrznych - wśród misji można zaliczyć przeloty myśliwcami P-51 z jednostki do warsztatu naprawczego, po czym dostarczanie nowych bombowców B-17 z fabryk do eskadr bojowych.

Służby tego rodzaju nie powstawały jedynie po stronie Aliantów: w Niemczech, instytucja "Pomocnicy Luftwaffe" (Luftwaffe-Helferin) powstała w roku 1940 w celu przekierowania mężczyzn z ról pomocniczych do wojskowych. Początkowo zajmując się głównie zadaniami związanymi z dokumentami, kobiety te wkrótce znalazły swoje miejsce jako mechanicy i operatorki reflektorów przeciwlotniczych. W Niemczech kobiety mogły również zostać pilotkami testowymi myśliwców odrzutowych.
 

Niestety, kobiety w wojsku musiały znosić nie tylko te same niebezpieczeństwa co mężczyźni, aczkolwiek bez ich żołdu czy władzy, ale również niepodparte czymkolwiek oskarżenia ze strony własnych rządów. W Wielkiej Brytanii powołano specjalna komisję parlamentarna, która miała zająć się podejrzeniami w sprawie rozwiązłości seksualnej, pijaństwa i niewypełniania obowiązków w Żeńskich Służbach Pomocniczych. W sierpniu 1942 komisja przedstawiła raport, który uznawał te oskarżenia za kompletnie bezpodstawne. W Stanach Zjednoczonych media ogłaszały, iż 90% kobiet w ŻAKP było prostytutkami – ponownie, była to bezpodstawna i ohydna krytyka obrażająca poświęcenie i oddanie kobiet służbie ojczyźnie.

Podczas, gdy wiele kobiet oddało życie za ojczyznę w czasie wojny, postęp w akceptowaniu ich jago równych z mężczyznami w służbie wojskowej był niezwykle wolny. Na szczęście, trudności, jakim musiały sprostać poprzednie pokolenia procentują dziś, gdy coraz więcej kobiet służy na coraz wyższych stopniach w wojskach wielu krajów świata.

O autorze

Mark Barber, Konsultant Historyczny War Thunder Mark Barber jest pilotem Brytyjskiej Royal Navy. Jego pierwsza książka została opublikowana przez Osprey Publishing w 2008 roku, następnie napisał kilka tytułów dla Ospray i publikacji dla kilku magazynów, takich jak Brytyjski topowy magazyn poświęcony tematyce lotnictwa FlyPast. Jego główne dziedziny zainteresowań to Brytyjskie Lotnictwo Morskie podczas I i II Wojny Światowej oraz Dowództwo Myśliwskie RAF podczas II Wojny Światowej. Obecnie współpracuje z Gaijin jako konsultant historyczny, wspomagając funkcjonowanie Sekcji Historycznej War Thundera (forum) oraz rubryki As Miesiąca.